10941,79%3,14
41,93% -0,15
48,75% -0,23
5539,53% -0,59
9439,52% -0,12
Emtia piyasasında yılın 9 ayında özellikle tarife endişeleri, küresel ekonomik belirsizlikler ve jeopolitik risklerin etkisiyle sert dalgalanmalar görüldü. ABD Merkez Bankasının (Fed) para politikasına ilişkin gelişmeler, Çin ekonomisine ilişkin karışık sinyaller ve hava durumu olayları da emtia piyasasını etkileyen unsurlar arasında yer aldı.
Değerli metallerde yılın 9 ayında sert yükselişler görüldü. Bu dönemde, ons bazında fiyatlar, altında yüzde 47, gümüşte yüzde 61,4, platinde yüzde 74, paladyumda yüzde 38 arttı.
Fed'in faiz indirimlerine başlaması, bankanın faiz indirimlerine devam edeceğine yönelik güçlü fiyatlamalar başta olmak üzere merkez bankalarının altın talebi ve ABD'deki bütçe konusundaki anlaşmazlıklarından dolayı ABD'de Federal hükümetin kapanması altın fiyatlarında sert yükselişlere neden oldu. Fed'in geleceğine ilişkin endişeler, Çin'deki güçlü yatırımcı talebi ve jeopolitik riskler de altın fiyatlarını destekleyen unsurlar arasında yer aldı.
Gümüş, altın gibi hem jeopolitik gerginlik ve finansal istikrarsızlık dönemlerinde güvenli liman özelliği taşırken endüstriyel alanda da geniş bir kullanıma sahip. Özellikle elektronik, yarı iletken ve yenilenebilir enerji gibi sektörlerden yoğun bir şekilde gümüş talebi geliyor. Gümüş güneş panellerinde de yoğun bir şekilde kullanılıyor.
ABD'nin gümüşü "kritik mineral" listesine alma kararı da gümüş talebinin artacağına yönelik öngörüleri kuvvetlendirdi. ABD'deki büyüme verilerinin iyi gelmesiyle ekonomik aktivitenin toparlanacağına yönelik iyimserliğin artması da gümüş fiyatlarını destekledi.
Platin fiyatlarındaki yükselişte son dönemdeki tarife savaşları etkili oldu. Analistler, platinin öne çıkmasındaki diğer noktanın ABD Başkanı Donald Trump Trump ile ABD'li milyarder Elon Musk arasındaki sözlü gerilimin olduğunu vurguladı.
Bu gerilimle Trump'ın elektrikli araçlara yönelik teşvikleri azaltacağı veya kaldıracağına yönelik beklentilerin artmaya başladığını aktaran analistler, platinin de daha çok karbon yakıtlı otomobillerde, yani elektrikli olmayan otomotivlerde kullanılan ürünlerden biri olduğuna ve yoğun talep gördüğüne dikkati çekti.
Baz metallerde de bu yıl genel olarak yükseliş eğilimi öne çıkarken, bakır fiyatlarında rekorlar görüldü. Tezgah üstü piyasada, libre bazında fiyatlar bakırda yüzde 21,1, alüminyumda yüzde 4,9, kurşunda yüzde 1,8 artış görülürken, nikelde yüzde 0,6, çinkoda yüzde 1,2 azaldı. Bakırın libresi, 5,92 dolarla tarihi zirveyi gördü.
ABD merkezli Freeport McMoran şirketinin Endonezya'daki Grasberg maden ocağında meydana gelen kazanın bakır arzını olumsuz etkilemesi bakır fiyatlarının yükselmesine neden oldu. Grasberg madeni dünya bakır arzının yaklaşık yüzde 3,2'sini oluşturuyor ve Freeport'un toplam bakır üretiminin yüzde 70'inden fazlasını karşılıyor.
Trump'ın temmuz ayında bakır ithalatına yüzde 50 tarife getireceklerini bildirmesinin ardından da bakır fiyatlarında sert yükselişler görülmüştü. Bakır özellikle Çin'deki güçlü taleple desteklendi. Tarife endişeleri nedeniyle ABD'ye bakır akışının devam etmesiyle artan arz endişeleri de bakır fiyatlarının artmasına neden oldu.
Enerji grubunda ise yılın 9 ayında düşüş eğilimi hakim oldu. Bu dönemde Brent petrolün varil fiyatı yüzde 11,6, New York Ticaret Borsasında işlem gören doğal gazın İngiliz Termal Birimi (MMBtu) cinsinden fiyatı da yüzde 9 azaldı. Petrol fiyatları, ABD ham petrol stoklarının artması ve Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) ve ortakları OPEC+'nın üretimi tekrar artıracağına dair haber akışı nedeniyle yükseldi. Küresel ticaret savaşının yakıt talebini azaltacağı endişesi ve piyasada arz fazlası olabileceği tahminleri de petrol fiyatlarının düşmesine neden oldu.
Tarım grubunda ise kahve dışındaki ürünlerde yılın 9 ayında sert düşüşler görüldü. Chicago Ticaret Borsasında kile başına fiyatlar, buğdayda yüzde 7,9, mısırda yüzde 9,4, soya fasulyesinde yüzde 0,9, pirinçte yüzde 19,3 azaldı.
ABD'de faaliyet gösteren emtia borsası Intercontinental Exchange'de libre bazında fiyatlar, kahvede yüzde 17,2 artarken, şekerde yüzde 13,8, pamukta yüzde 3,8, kakaoda yüzde 42,2 düştü. Kahvenin libresi, yılın 9 ayında 4,29 dolarla rekor seviyeyi test etti. Kahvenin libre fiyatı ise ABD Başkanı Donald Trump'ın göreve başladıktan sonra Kolombiya'ya ilave gümrük vergisi uygulayabileceğine yönelik açıklamaları sonrasında sert yükseldi.
ABD'nin Brezilya'ya yüzde 50 ithalat vergisi uygulamaya başlaması da kahve fiyatlarında sert yükselişlere neden oldu. Batı Afrika'da iklim koşullarının biraz iyileşmesiyle Kakao rekoltesindeki artış fiyatları baskılayan unsurlar arasında yer aldı.
Avustralya merkezli KCM Trade Global Baş Piyasa Analisti Tim Waterer, AA muhabirine yaptığı değerlendirmede "Düşük faiz oranları ve jeopolitik riskler altının 2025'te rekor kırmasına yardımcı oldu. Altının tarihi zirvelere ulaşması diğer değerli metallerin de yükselmesine neden oldu." dedi.
Waterer, sanayi ve ticari taleple değerli metallerde yükselişler olduğunu belirtti. Talebin faiz getirisi olmayan altın, gümüş gibi varlıklara uygun olan düşük faiz ortamıyla birleştiğini ifade eden Waterer, bu durumun da kıymetli metallerin bu yıl yatırımcılar için cazip bir varlık haline gelmesinin önünü açtığını sözlerine ekledi.
