Yüksek Mahkeme: TMK’nın güçlendirilmesi ve anayasa değişikliği için halkoylaması gerekli

Yüksek Mahkeme, Taşınmaz Mal Komisyonu’nun yargılama süreçlerini hızlandırmaya yönelik tüzük değişikliklerinin Strasbourg’da olumlu karşılandığını açıkladı. Artan iş yükü nedeniyle yargıç sayısının artırılması, üç dereceli yargı sistemine geçilmesi ve idari yargıda tazminata hükmedilebilmesi için hazırlanan anayasa değişikliği tasarısının, seçimlerden ayrı bir referandumla halkın onayına sunulması gerektiği vurgulandı.

Yüksek Mahkeme, Taşınmaz Mal Komisyonu’nun güçlendirilmesine yönelik atılan adımlar ve hazırlanan anayasa değişikliği referandum çalışmasına ilişkin açıklamada bulundu.

TAŞINMAZ MAL KOMİSYONU'NUN GÜÇLENDİRİLMESİNE YÖNELİK ATILAN ADIMLAR

Açıklamada “Taşınmaz Mal Komisyonu’nun (TMK),huzurundaki başvuruları görüşüp bir karara vardırırken KKTC Anayasanın 154. maddesi uyarınca Yüksek Mahkeme tarafından yayınlanan Hukuk Muhakemeleri Usul Tüzüğünü uyguladığına” dikkat çekildi.

Yüksek İdare Mahkemesinin vermiş olduğu ‘KV Mediterranean kararından’ Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine (AİHM)yapılan başvuruyla ilgili verilen kararda belirtilenler dikkate alındıktan sonra Yüksek Mahkeme gerekli çalışmaları yapıp 1 Aralık 2025 tarihinde 237 sayılı resmi gazetede yürürlüğe konulan tüzük değişikliği ile yargılama süreçlerinin kısaltılması amacıyla tüzük değişikliğine gidildiğini hatırlatan Yüksek Mahkeme, bu değişikliğin Taşınmaz Mal Komisyonu’nun güçlendirilmesi için hazırlanan eylem planında en önemli gelişme olarak yer aldığını ve geçen hafta Strasbourg`da gerçekleştirilen toplantılara olumlu şekilde yansıdığını vurguladı.

Açıklamada, mahkemelerin, AİHM’in kabul etmiş olduğu üzere etkin bir iç hukuk yolu olarak çalışmalarına devam ettiği belirtildi.

YÜKSEK MAHKEME TARAFINDAN HAZIRLANAN ANAYASA DEĞİŞİKLİĞİ REFERANDUM ÇALIŞMASI

Bununla birlikte, Yüksek Mahkeme’nin, yargının üzerinde artan iş yükü ve yargılamanın hızlandırılması amacıyla bazı değişikliklerin yapılmasının kaçınılmaz olduğunu görüşünde olduğu kaydedildi.

Bu çerçevede, tamamıyla Yüksek Mahkeme tarafından bir anayasa değişikliği referandum çalışması hazırlandığı ifade edildi.

Daha önce seçimlerle birlikte gerçekleştirilen anayasa değişikliği halkoylamasının iki kez olumlu sonuçlanmadığı hatırlatılırken, Yüksek Mahkeme’nin hazırladığı bu anayasa değişikliği halkoylamasının herhangi bir seçimle birlikte değil tek başına bir halkoylaması şeklinde halkın onayına sunulmasının kaçınılmaz ve gerekli olduğu vurgulandı.

Açıklamada, Yüksek Mahkeme’nin hazırladığı anayasa değişikliğinin, sadece yargıdaki tıkanıklığı aşmaya yönelik dört Anayasa maddesi üzerinde halkın onayına sunulması yönünde olduğu belirtildi.

Yüksek Mahkeme, değişiklik yapılmasının öngörüldüğü maddelerle ilgili şu açıklamada bulundu:

“Yüksek Mahkeme hazırladığı Anayasa değişikliği tasarısında Anayasanın 143.maddesindeki yargıç sayısının artırılması gerektiği görüşündedir. Özellikle Yüksek Mahkemedeki istinaf ve dava sayısı göz önüne alındığında Yüksek Mahkeme yargıç sayısının artırılması ve Yüksek Mahkeme heyetlerinin çoğaltılması gerekmektedir.

Yüksek Mahkeme hazırladığı Anayasa değişikliği tasarısında Yargıtay'ın yetkilerinin düzenlendiği Anayasanın 151.maddesinde hukuk, aile ve ceza davalarını kapsayan adli ve ceza yargılamalarında üç dereceli sisteme geçilmesi gerekliliği görüşündedir.

Yargılamanın birçok ülkede olduğu gibi üç dereceli sisteme geçirilmesi ve Alt Mahkemeler ile Yargıtay arasına ikinci derece mahkemeleri olarak istinaf mahkemelerinin oluşturulması yargılamanın hızlanmasına katkı koyacaktır.

Yüksek Mahkeme hazırladığı anayasa değişikliği tasarısında Yüksek İdare Mahkemesinin yetkilerini düzenleyen Anayasanın 152.maddesinde kaza idare mahkemelerinin kuruluşu, Yüksek İdare Mahkemelerinin istinaf işlemleri ve idari davalarda tazminata hükmedilebilmesine yönelik değişiklik yapılması gerektiği görüşündedir.

Tasarıda idari davaların kaza idare mahkemeleri ve Yüksek İdare Mahkemelerinin görevlendirileceği, ilk derece ve istinaf mahkemesi olarak görev yapacağı bir düzenlemeye gidilmiştir.

İdari davalarda mahkemelerin tazminata hükmetme yetkisi verilerek idari davada başarılı olan tarafların hukuk mahkemelerinde yeni bir dava açmasına gerek kalmayacak şekilde tazminat alabilmelerinin önü açılmış olacaktır.

İdari yargılamada tazminata hükmetme yetkisi verilmesiyle Taşınmaz Mal Komisyonu kararlarından dosyalanan idari davalarda Yüksek İdare Mahkemesi'nin tazminat kararı vermesi yolu açılmış olacaktır. Bu değişiklikle Taşınmaz Mal Komisyonu başvurularında verilen kararlardan dosyalanan davalarda halen eksik olan ve AHİM tarafından eksikliği KV Mediterranean kararında vurgulanan tazminata hükmedebilme yetkisinin verilmesi ile birlikte iç hukuk yolunun daha da etkin hale getirilmesi sağlanacaktır.

Yüksek Mahkeme tarafından hazırlanan tasarıda Anayasanın 155.maddesinde düzenlenen Alt Mahkemeler başlığına İstinaf Mahkemeleri de eklenmek suretiyle istinaf mahkemeleri ve kaza idare mahkemelerinin kuruluşuna anayasal temel oluşturulması sağlanacaktır.”

Açıklamada, Yüksek Mahkeme tarafından hazırlanan anayasa maddeleri dışında yargı başlığı altındaki herhangi bir anayasa maddesine değişiklik yapılmasının öngörülmediği de vurgulandı. Yüksek Mahkeme’nin hazırladığı tasarıyı başta Cumhurbaşkanı, Meclis Başkanı, Başbakan ve diğer hükümet yetkilileri ve siyasi parti liderleri ile paylaştığı ve önümüzdeki günlerde tüm kamuoyu ile paylaşmaya devam edeceği kaydedildi.

Açıklamada, Yüksek Mahkeme’nin hazırladığı anayasa değişikliği tasarısının Cumhuriyet Meclisi tarafından halkın onayına sunulması beklentisi içerisinde olduğunun da altı çizildi. “Yüksek Mahkeme’nin halkımızın adalet hizmetine olan ulaşımına büyük katkı koyacak tasarıda yer alan konularla sınırlı bu değişikliklerin ivedilikle halkın onayına sunulması gerektiği görüşündedir” ifadeleri kullanıldı.